De Vergeten Pionier: John Atanasoff, Uitvinder van de Digitale Computer

October 15, 2025

In de annalen van de technologische geschiedenis worden namen als Alan Turing en John von Neumann vaak geëerd als de grondleggers van het computertijdperk. Toch is er een cruciale figuur wiens bijdrage lange tijd over het hoofd werd gezien: John Atanasoff, uitvinder van de digitale computer. Samen met zijn student Clifford Berry ontwikkelde hij eind jaren '30 de Atanasoff-Berry Computer (ABC), een machine die revolutionaire concepten introduceerde die de basis zouden vormen voor alle latere computers. Zijn verhaal is niet alleen een getuigenis van briljante innovatie, maar ook van een langdurige strijd om erkenning. Dit artikel belicht het leven, het werk en de uiteindelijke rechtvaardiging van een ware visionair wiens ideeën de wereld onherroepelijk hebben veranderd en de weg vrijmaakten voor de digitale revolutie die we vandaag de dag als vanzelfsprekend beschouwen.

Luister naar dit artikel:

John Vincent Atanasoff werd in 1903 geboren als zoon van een Bulgaarse immigrant. Al op jonge leeftijd toonde hij een uitzonderlijk talent voor wiskunde. Na het behalen van zijn doctoraat in de theoretische natuurkunde, kreeg hij een aanstelling bij het Iowa State College. Daar worstelde hij met het uitvoeren van complexe, tijdrovende berekeningen. De toen beschikbare mechanische rekenmachines waren traag en foutgevoelig. Deze frustratie werd de drijvende kracht achter zijn zoektocht naar een snellere en betrouwbaardere rekenmethode. In de winter van 1937, na een lange autorit, kreeg hij een flits van inzicht en legde hij de vier fundamentele principes van zijn toekomstige computer vast: het gebruik van binaire logica, elektronische componenten, een gescheiden geheugen- en rekeneenheid, en regeneratief geheugen.

Decennialang werd de ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer), ontwikkeld tijdens de Tweede Wereldoorlog door John Mauchly en J. Presper Eckert, beschouwd als de eerste elektronische digitale computer. Mauchly had Atanasoff echter in 1941 bezocht en had uitgebreid kennisgenomen van de ABC. Dit 'prior art' werd het centrale punt in een historische rechtszaak, Honeywell v. Sperry Rand. De rechtbank analyseerde het bewijs nauwgezet, inclusief Mauchly's bezoek en zijn toegang tot de documentatie van Atanasoff. In zijn uitspraak van 1973 velde rechter Earl R. Larson een historisch oordeel: het ENIAC-patent werd ongeldig verklaard. De rechter stelde officieel vast dat Atanasoff de 'uitvinder van de automatische elektronische digitale computer' was, waarmee zijn cruciale rol eindelijk juridisch werd erkend.

advertenties

Ondanks de juridische validatie groeide de publieke erkenning voor Atanasoff slechts langzaam. Hij heeft de ABC nooit gecommercialiseerd, omdat zijn werk werd onderbroken door de Tweede Wereldoorlog. Desondanks is zijn nalatenschap diep verankerd in de moderne technologie. De fundamentele principes die hij introduceerde—binaire rekenkunde, een scheiding van geheugen en verwerking, en vooral het regeneratieve condensatorgeheugen (een directe voorloper van het huidige DRAM)—werden de hoekstenen van het digitale tijdperk. Deze concepten vormden de blauwdruk voor vrijwel alle latere computers. In 1990 werden zijn bijdragen eindelijk op nationaal niveau geëerd toen hij de National Medal of Technology ontving, wat zijn status als sleutelfiguur van de digitale revolutie definitief bevestigde.

Olivia Nolan is redacteur bij MSP2Day, waar zij zich richt op het vertalen van complexe IT- en technologische ontwikkelingen naar toegankelijke en inspirerende artikelen. Met haar ervaring als content manager en social media expert weet zij inhoud niet alleen informatief, maar ook aantrekkelijk en relevant te maken voor een breed publiek.

FinOps en Cybersecurity: Waarom een Zwak Wachtwoord Uw Cloudrekening Kan Kraken

De cruciale rol van data in AI: Een FinOps-perspectief op kostenbeheersing